Τρίτη 10 Νοεμβρίου 2015

Η Ενηλικίωση



Αυτό το ποστ έχω ξεκινήσει να το γράφω από τον περασμένο Μάρτη. Μα όλο αλλάζει και ξεφεύγει από τη στατικότητα της γραφής, κι όλο το κυνηγάω. Αυτή είναι η αποτύπωση της παρούσας  ώρας.

Από προχτές που μπήκα  στο δωμάτιο και την είδα να πακετάρει τα
ρούχα της έχω μέσα μου αυτό το τραγούδι. Το παιδί μου ανοίγει τα φτερά του, και
πόσο περήφανη είμαι για αυτήν! Κάτι μέσα μου πετάει, κάτι μέσα μου βουλιάζει.
Αυτό ήταν, το κοριτσάκι μου δεν θα το ‘χω πια μαζί μου.
Επισήμως ενηλικιώθηκε το Μάρτιο. Εκείνο
το πρωί την πήγα στο σχολείο για πρόβα, και συνεχίσαμε με τα άλλα δύο παιδιά
μια απρόσμενη βόλτα στη θάλασσα. Εκανε κρύο, και περπατήσαμε στην παραλία με τη
μεσαία, συζητώντας για τα δικαιώματα των γυναικών και το πώς μπορούμε να
παλέψουμε για αυτά, μια που εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο δεν τα
απολαμβάνουν. Δεν άνοιξα εγώ αυτή τη συζήτηση, και ήταν ένα ευχάριστο ξάφνιασμα
από ένα παιδί που άλλα  δείχνει, άλλα
διαβάζει, και άλλα σκέφτεται. Ο βοριάς ερχόταν κρύος από τη θάλασσα, και
περπατούσαμε γρήγορα. Σκεφτόμουν ότι εκείνη η μέρα ήταν και για μένα μια
ενηλικίωση. Εκείνο το βράδυ πήγαμε να κοιμηθούμε στο γραφείο με το μικρό,
αφήνοντας το σπίτι στα μεγάλα παιδιά να οργανώσουν το πάρτυ και να κάνουν όση
φασαρία ήθελαν όλο το βράδυ. Ως οικογένεια είχαμε κόψει την γενέθλια τούρτα το
μεσημέρι. Πρόβα ζωής.
Λίγους μήνες μετά ήρθε και το πολυπόθητο
τέλος του σχολείου («περιμένω να τελειώσει το σχολείο για να αρχίσει η ζωή μου»
έλεγε  τα τελευταία δύο χρόνια).
Γλυκόπικρο κι αυτό: η ατμόσφαιρα της τελευταίας χρονιάς στο σχολείο είναι
συνήθως υπέροχη, οι φίλοι και οι φίλες μετακομίζουν για σπουδές. Η ίδια διάλεξε
να μην ακολουθήσει την πεπατημένη: δεν έδωσε εξετάσεις για πανεπιστήμιο, ήθελε
να περάσει ένα χρόνο μόνη, χωρίς να κάνει τίποτα, «για να σκεφτεί και να ψαχτεί».
Κάποιοι καθηγητές της στο σχολείο της έλεγαν ότι αν δεν δώσει στο πανεπιστήμιο «θα
καταστραφεί», «θα χαραμιστεί», δεν θα βρίσκει δουλειά, δεν θα μπορεί να ζήσει
(νοοτροπία των παπούδων που έζησαν άλλες εποχές), και άλλοι επικροτούσαν την
επιλογή της να βρεί ακριβώς αυτό που θέλει για να μπορέσει να το κυνηγήσει με
το πάθος που του αρμόζει.
Πέρασε το καλοκαίρι κάνοντας
σχέδια για διακοπές με φιλενάδες, που κάποια ευοδώθηκαν και κάποια όχι, και
ψήφισε 2 φορές: στο δημοψήφισμα με χαρά και ελπίδα, κι εγώ με καμάρι που πήγαινα
στο εκλογικό κέντρο με την κόρη μου, που θα ψήφιζε για πρώτη φορά σε μια τόσο ιστορική
στιγμή της Ελλάδας. Οι εκλογές ήταν αλλιώς: μέχρι το τελευταίο βράδυ πριν
συζητούσαμε τα υπερ και τα κατά του να ψηφίσεις και να μην ψηφίσεις, αναλύαμε
εξονυχιστικά τις προοπτικές με βάση τις πιθανότητες των κομμάτων, και πήγαμε να
ψηφίσουμε με μισή καρδιά. Μαζί με τους μεγάλους της οικογένειας μαθαίνει την
πρόσφατη πικρή ιστορία της Ελλάδας από πρώτο χέρι, και αυτό μάλλον βαθαίνει την
αντίληψή της. Μαζί της επανεξετάζω και εγώ τη δική μου αντίληψη. Ποτέ δεν είχα
συνειδητοποιήσει πόσο μετράει για μένα η ιστορία, πόσο αναλύω τα γεγονότα με
βάση τις ρίζες τους και πόσο ψάχνω να βρω και να καταλάβω αυτές τις ρίζες (ως
θύμα κι εγώ του σχολείου την ιστορία την είχα στο φτύσιμο, γιατί ήταν ένα
μάθημα που έπρεπε να αποστηθίσω άκριτα, και ήμουν παντελώς ανίκανη τόσο να
αποστηθίσω όσο και να αποδεχτώ κάτι άκριτα). Κάναμε συζητήσεις βαθιές, οι
ενήλικες του σπιτιού μας, μέσα σ’ αυτό το καλοκαίρι, κάνοντας συγχρόνως χώρο ο ένας
για τον άλλον.  
Μετά από αρκετό ψάξιμο (στην ψυχή
της και εκτός) επέλεξε μία σχολή ζαχαροπλαστικής, για αρχή, όπως είπε, ως πρώτο
βήμα για τους απώτερους στόχους της. Οι φίλες της πέρασαν λίγο-πολύ στις σχολές
που ήθελαν, και χάρηκε μαζί τους. Εγιναν αρκετά αποχαιρετιστήρια πάρτυ και
συναντήσεις στο τέλος του καλοκαιριού, δοκιμάστηκαν ποτά και ξενύχτια στις θάλασσες
και στα μπαράκια, δοκιμάστηκαν και διερευνήθηκαν φιλίες και προοπτικές σχέσεων.
Ετσι άρχισαν τα σχέδια για συγκατοίκηση. Εχοντας τη δική μου εμπειρία ως
προηγούμενο (ως φοιτήρια πάντοτε συγκατοικούσα με άλλους ανθρώπους, είτε λόγω
σχέσεων και παρέας, είτε λόγω οικονομικής δυνατότητας) θεωρούσα ότι οι νέοι
άνθρωποι θέλουν να συγκατοικήσουν με φίλους ή άλλους ανθρώπους – αν μη τι άλλο,
έχει περισσότερη πλάκα να μοιράζεσαι τα πράγματα παρά να είσαι μόνος. Και
φυσικά ότι μετά από τόση κηδεμόνευση μέσα στα πλαίσια της ελληνικής οικογένειας,
θα θέλουν να ζήσουν ελεύθεροι, να δοκιμάσουν να ανακαλύψουν και να αναπτύξουν τις
δυνάμεις και τις ικανότητές τους. Και πάντα θεωρούσα τα παιδιά που σπουδάζουν
μακριά ιδιαιτέρως τυχερά από αυτή την άποψη. Ανακάλυψα ότι δεν είναι έτσι
απαραίτητα. Για κάποιο μυστήριο (για μένα) λόγο, φαίνεται ότι τα παιδιά στη
χώρα μας δεν θέλουν να συγκατοικούν με άλλους. Και υπάρχει μια μεγάλη μερίδα
παιδιών που δεν θέλει να αφήσει την πατρική στέγη, γιατί δεν νιώθουν έτοιμα να
αναλάβουν τις ευθύνες της ζωής  τους (ακόμα
κι αν αυτές οι ευθύνες δεν περιλαμβάνουν τον βιοπορισμό αυτό καθαυτό). Αυτά
ανακαλύπτει και η νεαρή ενήλικη της οικογένειας, και εκπλήσσεται αντίστοιχα.
Με όλα αυτά ο άνθρωπος μέσα μου επικροτεί,
χειροκροτεί, χαίρεται - και η μαμά φοβάται, αμφιβάλλει, αγωνιά. Όλα τα
συναισθήματα, μα όλα, διπλά. Διπλά κι αντικρουόμενα, διπλά κι αντιμαχόμενα.
Μαθαίνουμε να βλέπουμε τα πράγματα μονοδιάστατα, μαθαίνουμε ότι υπάρχει μία
σωστή ερμηνεία για όλα την κάθε στιγμή, μαθαίνουμε ότι δεν μπορούμε να κρατάμε
δύο ιδέες μαζί μέσα στο νου μας, αλλά ιδού, κι αυτό καταρρίπτεται. (Οσον αφορά
για το πόσους ανθρώπους μπορούμε να είμαστε ερωτευμένοι ανά πάσα  στιγμή, αυτό με το που γίνεσαι γονέας το
ξεπερνάς: όσα παιδιά τόσοι έρωτες, κι αν υπάρχει έρωτας με τον σύντροφο, ένας
ακόμα).
Το παιδί μου μεγάλωσε. Διαβάζει
Σύλβια Πλαθ αλλά μένει πιστή και στον Χάρυ Πότερ («μαμά, το ήξερες ότι η
Ρόουλινγκ έχει την ίδια ηλικία με σένα;»), βλέπει σήριαλ στον υπολογιστή με τις
φίλες της, εξερευνά τον σεξουαλικό της προσανατολισμό, κάνει ξανά χορό,
φροντίζει τις ψυχές όλων μας με την ευθυκρισία και την καλωσύνη της. Εβαψε τα
μαλλιά της μωβ. Φοράει πράγματα παντελώς αντίθετα από το δικό μου γούστο. Και
χάνεται. Είναι αυτό που λένε «δεν τη βλέπει το σπίτι», και φέρεται σαν όλους
τους εφήβους που ακόμα κοιμούνται στο πατρικό, σ’ ένα μεταίχμιο μεταξύ της
αυτόνομης ζωής και της ανάγκης για φροντίδα. Όχι ότι δεν ξέρει να φροντίζει τον
εαυτό της, κάθε άλλο. Ελευθερίες και ευκαιρίες είχε από πολύ μικρότερη. Την
αγαπώ και χαίρομαι την παρουσία της, αλλά πρέπει να την αφήσω. Ένα αίσθημα που
με κόβει στα δύο.
Στα πόσα μπορεί να κοπεί ένας
άνθρωπος χωρίς να χάσει την ακεραιότητά του; Πόσο πόνο μπορεί να ενσωματώσει
ένας άνθρωπος χωρίς να διαλυθεί; Εξερευνώ τα όριά μου.
Η ζωή μας είναι ρευστή – πολλές φορές
το λέμε, αλλά λίγο συνειδητοποιούμε τη ροή. Ακόμα λιγότερο ρέουμε μαζί της,
έχοντας κάνει την ακαμψία (με τη μορφή της «σταθερότητας») αξία ζωής. «Στεκόμαστε»
στα γεγονότα. Κολλάμε σ’ αυτά. Κάποτε ένας παλιός αγαπημένος δάσκαλος μου είχε
πει «αν ήθελα να συνοψίσω όλη τη σοφία που μου έχει διδάξει μέχρι σήμερα η ζωή,
θα έλεγα τη λέξη που ακούω  συνέχεια από
το γιό μου και τους φίλους του: ξεκόλλα». Τον θυμάμαι συχνά σε τέτοιες ώρες.
Εδώ και ένα χρόνο τουλάχιστον ζω
μέσα στην ανασφάλεια και στα ανάμικτα συναισθήματα σχετικά με το παιδί μου.
Αγωνιώ, μου έρχεται συχνά να βάλω μπρος την κλασσική «κασέτα» που λένε οι
γονείς στα παιδιά τους – εντάξει, κάποιες φορές μπαίνει μπροστά από μόνη της,
και ακούω τους γονείς μου να μιλούν μέσα από το στόμα μου και τρομάζω. Αν είστε
γονείς, τα ξέρετε. Ολο το φάσμα από τα ακραία «μην εμπιστεύεσαι τις φίλες σου»
μέχρι τα «πώς θα βρείς δουλειά με μωβ μαλλιά;». Και φυσικά το κλασσικό «πρόσεχε».
Αυτό είναι μικρή λέξη και εύκολα δραπετεύει από το «έρκος των οδόντων», κι ας μην
σημαίνει τίποτα απολύτως. Μέσα στη σοφία που κουβαλάει η νεανική (αλλά
ενήλικη!) καρδούλα της, εκείνη όλα αυτά τα ξέρει, και είτε χαμογελά με
συγκατάβαση και καλωσύνη είτε μου βάζει φρένο. 
Ζω μέσα στην ανασφάλεια
μαθαίνοντας να εμπιστεύομαι τη ροή. Τη ροή και το παιδί μου. Αρχισα να
συνειδητοποιώ πλέον στο πετσί μου ότι η γονεϊκή ταυτότητα δεν συνεπάγεται
κανενός είδους «παντογνωσία» ή αυθεντία. Κάθε μέρα μαθαίνω νέα πράγματα από τα
παιδιά μου, τα  οποία αλλάζουν τη ζωή και
την επίγνωσή μου, και η μόνη συνεπής 
στάση που μπορώ  να πάρω είναι του
υποστηρικτή του θαυμαστή και του μαθητή.